آموزش گام‌به‌گام اخذ مجوزهای ساخت‌وساز در ایران (از نقشه تا پایان کار)

اخذ مجوزهای ساخت‌وساز در ایران فرآیندی پیچیده و چندمرحله‌ای است که عدم آگاهی از آن می‌تواند منجر به تأخیر در پروژه، جریمه‌های مالی یا حتی توقف ساخت‌وساز شود. در این مقاله، به‌صورت گام‌به‌گام مراحل دریافت مجوزهای لازم از تهیه نقشه تا اخذ پایان کار را بررسی می‌کنیم.

۱. بررسی اولیه ملک و مدارک مالکیت

قبل از هر اقدامی، باید از وضعیت قانونی ملک اطمینان حاصل کنید:

• سند مالکیت (۶ دانگ یا مشاع)

• بررسی عدم وجود مشاعات و دعاوی حقوقی

• مطابقت کاربری زمین با طرح تفصیلی شهرداری (برای مثال، آیا زمین مسکونی، تجاری یا زراعی است؟)

🔹 نکته: اگر ملک وقفی، دولتی یا مشاع باشد، باید مجوزهای جداگانه بگیرید.

۲. تهیه نقشه‌های ساختمانی توسط مهندسین مجاز

برای دریافت پروانه ساخت، باید نقشه‌های ساختمانی مطابق با ضوابط شهرداری و نظام مهندسی تهیه شود:

• نقشه معماری (پلان طبقات، نما، برش)

• نقشه سازه‌ای (محاسبات فنی اسکلت بتنی یا فلزی)

• نقشه تاسیسات مکانیکی و الکتریکی

🔹 مدارک مورد نیاز:

• کپی سند مالکیت

• شناسنامه و کد ملی مالک

• گواهی پایان کار ساختمان قبلی (در صورت تخریب)

۳. دریافت پروانه ساخت از شهرداری

بعد از تکمیل نقشه‌ها، باید به سامانه شهرداری مراجعه و درخواست پروانه ساخت دهید:

1. ثبت درخواست در سامانه (مثلاً سامانه تهران ۳۶۰ برای پایتخت)

2. پرداخت عوارض شهرداری (بر اساس متراژ و نوع ساخت‌وساز)

3. بررسی نقشه‌ها توسط کمیسیون ماده ۱۰۰ (در صورت مغایرت، اصلاحات لازم اعمال می‌شود)

4. صدور پروانه ساخت (معمولاً ۱ تا ۳ ماه طول می‌کشد)

🔹 هزینه‌ها:

• عوارض نوسازی

• حق‌الزحمه نظام مهندسی

• هزینه‌های صدور پروانه

۴. شروع عملیات ساختمانی با نظارت مهندس ناظر

پس از اخذ پروانه ساخت، باید مهندس ناظر معرفی شده توسط نظام مهندسی بر روند ساخت نظارت کند.

• گزارش‌های مرحله‌ای به شهرداری ارسال می‌شود.

• در صورت تخلف (مانند ساخت طبقه غیرمجاز)، پروانه متوقف می‌شود.

۵. دریافت گواهی پایان کار

پس از اتمام ساختمان، باید پایان کار بگیرید تا ملک قابل سکونت یا فروش باشد:

1. تکمیل فرم درخواست پایان کار در سامانه شهرداری

2. بازدید کارشناس شهرداری از ساختمان

3. پرداخت عوارض پایان کار

4. صدور سند پایان کار (در صورت عدم مغایرت با پروانه ساخت)

🔹 مدارک لازم برای پایان کار:

• پروانه ساخت

• گزارش‌های مهندس ناظر

• رسید پرداخت عوارض

۶. مشکلات رایج در اخذ مجوزهای ساخت‌وساز

• تغییر ضوابط شهرداری در حین ساخت

• عدم تطابق نقشه اجرایی با پروانه (جریمه و توقف پروژه)

• مشکلات مالکیت مشاعی

نتیجه‌گیری

فرآیند اخذ مجوزهای ساخت‌وساز در ایران نیازمند مطالعه دقیق قوانین، همکاری با مهندسین مجرب و پیگیری مداوم است. با رعایت این مراحل، می‌توانید از جریمه‌ها و مشکلات حقوقی جلوگیری کنید و پروژه خود را به‌صورت قانونی به پایان برسانید.

💡 توصیه نهایی: قبل از شروع ساخت‌وساز، حتماً با یک مهندس مشاور یا وکیل متخصص در امور شهرداری مشورت کنید تا از هزینه‌ها و زمان‌بندی دقیق پروژه مطلع شوید.